تحلیل مخاطره گرد و غبار و روند تغییرات آن در غرب و جنوب ‌غرب ایران

مقدمه: ایران کشوری بلاخیز است، تقریباً از40 مورد بلایای طبیعی 31 مورد آن در کشور ایران اتفاق می‌افتد. یکی از مهم¬ترین پیامدهای ناشی از تغییر اقلیم طی سال¬های اخیر افزایش وقوع مخاطره گرد و غبار است که به‌ صورت مستقیم و غیرمستقیم بخش‌های مختلف جوامع را تحت تأثیر قرار داده است. افزایش بیماری¬های تنفسی، اختلال در حمل‌ونقل زمینی و هوایی، تخریب زیست‌‌محیطی، آلودگی محصولات کشاورزی و تراکم شدید در مراکز درمانی از اثرات شدید وقوع این مخاطره محسوب می‌شود. با توجه به اهمیت این مخاطره، این مطالعه با هدف بررسی توزیع زمانی رخداد پدیده گرد و غبار به‌ صورت ماهانه، فصلی و سالانه و تعیین روند تغییرات آن و ارائه راهکارهایی برای مقابله و سازگاری با این پدیده، متناسب با شرایط موجود تدوین ‌شده است. روش¬: پژوهش حاضر از نظر نوع تحقیق، کاربردی و از نظر روش تحقیق، توصیفی- آماری محسوب می¬شود. جامعه مورد پژوهش غرب و جنوب¬ غرب ایران را در بر می‌گیرد. برای این منظور داده‌های ماهانه و سالانه روزهای گرد و غباری 11 ایستگاه هواشناسی همدید واقع در منطقه مورد مطالعه از سازمان هواشناسی کشور تهیه و استخراج شد، سپس با بررسی آمار مربوطه در محیط نرم‌افزار Excel مجموعه داده‌ها برای دوره آماری مشترک 23 ساله در بین کل ایستگاه‌های مورد مطالعه تنظیم گردید. مجموعه داده‌ها با شاخص¬های آمار توصیفی و روش ناپارامتریک من- کندال ارزیابی شد. یافته‌ها: بحرانی¬ترین وضعیت مخاطره گرد و غبار در جنوب غرب ایران رخ می¬دهد. ماه‌های گرم سال، تیر و مرداد، شدیدترین زمان رخداد این پدیده محسوب می¬شوند. بازه زمانی شش ماهه از آوریل (فروردین) تا سپتامبر(شهریور) زمان شروع و اوج تدریجی روزهای گرد و غباری است. فصل بهار در منطقه غرب و فصل تابستان در جنوب ¬غرب بیشترین رخدادها را‌ دارند. با توجه به شرایط جغرافیایی و ساختار طبیعی منطقه مورد مطالعه، رخداد روزهای گرد و غباری یکسان نیست و از شمال به جنوب فراوانی رخداد آن افزایش پیدا می‌کند. در مقیاس سالانه و ماهانه روند افزایشی و کاهشی معنا‌داری در رخداد پدیده گرد و غبار مشاهده نگردید، فقط در ایستگاه اهواز روند افزایشی معنادار در سطح 95 درصد اطمینان وجود‌ دارد. نتیجه‌گیری: این پدیده از اواسط فصل بهار تا اواسط پاییز با شدت و ضعف مختلف مناطق غرب و جنوب غرب کشور را در برمی‌گیرد. افزایش تدریجی رخداد این پدیده از ماه مارس (اسفند) شروع می‌شود و شدت آن به ماه جولای (تیر) می‌رسد. بازه زمانی طولانی از رخداد این پدیده در طول سال و نبود روند افزایشی و کاهشی معنا‌دار در تغییرات درازمدت وقوع آن، بحران این پدیده را برای سازمان‌های مرتبط با بلایای طبیعی در اولویت قرار می‌دهد و نیز اجرای برنامه‌های مدیریتی مقابله با آن را ضروری‌ می¬سازد. شناخت از رفتار این پدیده و توزیع زمانی آن در بخش قبل از بحران به‌ منظور اجرای برنامه‌های پیشگیری به خصوص در حوزه سلامت حائز اهمیت است. در حین بحران این پدیده، اجرای برنامه‌های مدیریتی در مناطق بحرانی¬تر متناسب با شرایط جغرافیایی آنها نقش مؤثری در